Zoeken

Deze week was ik in Rome voor een zitting van de Apostolische Signatuur en onder meer een ontmoeting met de ambassadeur van Nederland bij de Heilige Stoel.

Gisteren kreeg ik bericht dat paus Franciscus me voor een tweede termijn tot lid (rechter) van de Hoogste Rechtbank van de Apostolische Signatuur heeft benoemd.

Johannes Willibrordus Maria Hendriks wordt geboren te Leidschendam op 17 november 1954 in een katholieke familie als zoon van Wim en Nelly Hendriks-Van Heiningen. Zijn vader († 2013) is tuinder en veilingbestuurder. Hij volgt het klein-seminarie (later: diocesaan college) Leeuwenhorst te Noordwijkerhout, waaraan hij in 1973 eindexamen gymnasium α doet. Daarna studeert hij aan Katholieke Theologische Hogeschool te Amsterdam, waar hij de propedeuse doet, en aan het Groot-seminarie Rolduc te Kerkrade, waar hij zijn priesterlijke vorming voltooit. Aansluitend doet hij zijn pastorale jaar in de St. Petrusparochie te Leiden.

Beschrijving van de levensloop van Mgr. Hendriks.

Vandaag, zaterdag 22 december 2018 om 12.00 uur, is in Rome bekend gemaakt dat Paus Franciscus mij heeft benoemd tot bisschop-coadjutor. Sinds december 2010 ben ik reeds hulpbisschop en vicaris-generaal van het bisdom Haarlem-Amsterdam. Door deze benoeming heeft de paus mij recht van opvolging verleend.

29 november heb ik aan het begin van mijn eerste zitting ten overstaan van de prefect van de Apostolische Signatura, kardinaal Mamberti, de eed afgelegd waarmee ik het ambt van rechter heb opgenomen. Op de heen- en terugreis ontmoette ik KRO’s Leo Fijen die voor opnamen in Italië was geweest.

Op zaterdag 30 september is in Rome bekend gemaakt dat paus Franciscus me heeft benoemd tot lid van de Apostolische Signatuur, de hoogste rechtbank van de katholieke kerk, samen met drie kardinalen en een aartsbisschop. Dit betekent niet dat mijn overige werzaamheden veranderen.

Het zal voor bijna iedereen wel duidelijk zijn dat het noodzakelijk is geworden parochies op te heffen of samen te voegen en bepaalde kerkgebouwen niet langer voor de eredienst te bestemmen. Dit is nodig geworden door de vergrijzing, het sterk terug gelopen aantal gelovigen dat aan de eredienst deelneemt en in samenhang daarmee de verminderde beschikbaarheid van financiële middelen. Toch is het van belang deze situatie niet slechts defensief te benaderen, als een “ krimpscenario” dat de Kerk steeds verder in een hoek drijft.

Het kerkelijk wetboek stelt dat wie uit schuldige nalatigheid op onwettige wijze een handeling van kerkelijke macht of bediening of taak stelt of nalaat met schade voor een ander, moet worden gestraft. Wie misbruik maakt van een taak of kerkelijke macht, moet eveneens worden gestraft naar gelang de ernst van zijn handelen of nalaten. Dat geldt voor ieder die kerkelijke verantwoordelijkheid draagt, ook voor een diocesane bisschop.

Wanneer een priester, diaken of kerkelijk medewerker wordt beschuldigd van seksueel misbruik of van een ander misdrijf (delict) en die beschuldiging tenminste schijn van waarheid, enige waarschijnlijkheid (“saltem veri similem”) bezit, moeten soms in een vroeg stadium bepaalde maatregelen worden genomen om herhaling of voortzetting van de ernstige, strafbare feiten te voorkomen. Deze maatregelen kunnen worden genomen als voorzorgsmaatregelen in het kader van een kerkelijk strafproces (c. 1722)

Eerder dan in sommige andere landen waar het onderhoud van de kerken met publiek geld wordt gefinancierd, komen kerken in Nederland voor de noodzaak te staan hun gebouwen te onttrekken aan de eredienst en ze te vervreemden. Het zal in de meeste gevallen voor de eigenaar niet mogelijk zijn het gebouw af te breken, omdat de burgerlijke overheid de vergunning daartoe niet verleent. Dit stelt parochies en gemeenten nogal eens voor bijzondere moeilijkheden: het is niet gemakkelijk een goede herbestemming voor kerkgebouwen te vinden.

Het tweede Vaticaans concilie heeft bijzondere aandacht aan het huwelijk besteed, waarbij vooral de dimensie van de persoonlijke relatie van de gehuwden meer in het licht is gesteld. Dit heeft ook voor de kerkelijke rechtspraak gevolgen gehad. Psychische onbekwaamheid en het welzijn van de echtgenoten (“bonum coniugum”) zijn sleutelbegrippen geworden. Hoe heeft de jurisprudentie van de Romeinse Rota zich op deze terreinen ontwikkeld?